Kiedy TUS nie jest odpowiednią metodą do pracy z dzieckiem ?
Trening Umiejętności Społecznych (TUS) to metoda pracy grupowej, która pomaga dzieciom rozwijać umiejętności społeczne w kontrolowanym i dostosowanym środowisku. Choć TUS jest niezwykle skutecznym narzędziem wsparcia, nie zawsze jest odpowiednim rozwiązaniem. W tym artykule przedstawiamy sześć sytuacji, w których skierowanie dziecka na TUS może nie przynieść oczekiwanych efektów.
1. Gdy problem leży poza deficytami umiejętności społecznych
Nie każde trudności dziecka w relacjach oznaczają konieczność udziału w zajęciach TUS. Problemy z wybuchami emocji, nadmiernym wycofaniem czy niską samooceną mogą wynikać z zupełnie innych przyczyn, takich jak:
Nadwrażliwość sensoryczna – dzieci, które źle reagują na bodźce (np. hałas, dotyk, metki w ubraniach), mogą mieć trudności w funkcjonowaniu społecznym, ale ich głównym problemem jest regulacja sensoryczna, a nie same umiejętności społeczne.
Zaburzenia potraumatyczne – dzieci, które doświadczyły traumy (np. przemoc domowa, przeprowadzka, utrata bliskiej osoby), mogą wykazywać objawy podobne do trudności społecznych, ale wymagają terapii traumy, a nie treningu umiejętności społecznych.
Zaburzenia funkcji poznawczych – problemy z uwagą, przetwarzaniem słuchowym czy pamięcią mogą prowadzić do trudności w kontaktach z rówieśnikami. Dziecko może nie rozumieć poleceń lub nie pamiętać zasad interakcji, co sprawia, że jego zachowanie wygląda na problem społeczny.
2. Gdy dziecko ma mniej niż 4 lata
TUS to metoda przeznaczona dla dzieci, które osiągnęły pewien poziom dojrzałości społecznej. Aby skutecznie uczestniczyć w zajęciach, dziecko powinno:
Rozumieć zasady współpracy,
Być w stanie naśladować zachowania,
Posiadać podstawową umiejętność regulowania emocji. U młodszych dzieci lepiej sprawdzają się zajęcia rozwijające umiejętności społeczne w formie zabawy z dorosłymi oraz indywidualna praca nad rozwojem emocjonalnym.
U młodszych dzieci lepiej sprawdzają się zajęcia rozwijające umiejętności społeczne w formie zabawy z dorosłymi oraz indywidualna praca nad rozwojem emocjonalnym. Więcej o potrzebach przedszkolaków można przeczytać tutaj: Potrzeby dziecka w wieku przedszkolnym.
3. Gdy dziecko ma silne zaburzenia lękowe lub mutyzm
Dzieci z silnymi lękami społecznymi mogą nie być gotowe na uczestnictwo w grupie TUS, gdzie często występuje ekspozycja społeczna (np. odgrywanie ról, zabawy w grupie). W takich przypadkach lepiej:
Najpierw obniżyć poziom lęku poprzez terapię indywidualną,
Stopniowo wprowadzać interakcje z jednym dzieckiem,
Dopiero później rozważyć zajęcia grupowe.
4. Gdy dziecko ma silne zachowania agresywne lub buntownicze
Dzieci z dużą ilością zachowań agresywnych lub opozycyjno-buntowniczych mogą zakłócać zajęcia i powodować stres u innych uczestników. W takich przypadkach skuteczniejsza może być:
Terapia indywidualna,
Praca nad regulacją emocji,
Nauka alternatywnych strategii radzenia sobie ze złością. Dopiero po uzyskaniu podstawowej umiejętności kontrolowania zachowań agresywnych, można rozważyć udział w TUS.
5. Gdy problem dotyczy relacji z dorosłymi, a nie rówieśnikami
Niektóre dzieci mają większe trudności w nawiązywaniu relacji z dorosłymi niż z rówieśnikami. Może to dotyczyć:
Dzieci ze spektrum autyzmu,
Dzieci z opóźnieniami rozwojowymi,
Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Dla takich dzieci ważniejszym etapem jest budowanie relacji z dorosłym i przechodzenie przez naturalne etapy rozwoju społecznego – od zabawy równoległej po stopniowe angażowanie się w interakcje z rówieśnikami.
6. Gdy nie ma odpowiedniej grupy
Skuteczność TUS zależy od dobrze dobranej grupy. Jeśli dziecko:
Nie pasuje poziomem funkcjonowania do żadnej dostępnej grupy,
Jest znacznie starsze lub młodsze od pozostałych uczestników,
Czuje się niekomfortowo w danej grupie, warto poszukać innych form wsparcia, takich jak zajęcia sportowe, harcerskie czy terapia indywidualna. Można także poczekać na utworzenie nowej grupy lepiej dopasowanej do jego potrzeb.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej, na temat pracy metodą TUS zapraszamy Cię na nasz kanał na Youtubie “Fabryka Relacji”. Znajdziesz tam wiele treści dotyczących rozwoju psychospołecznego dzieci i młodzieży!
Podsumowanie
TUS to niezwykle wartościowe narzędzie, ale nie zawsze jest najlepszym wyborem. Warto dokładnie przeanalizować potrzeby dziecka i upewnić się, że zajęcia odpowiadają na jego rzeczywiste trudności. W niektórych przypadkach skuteczniejsza może być terapia indywidualna, wsparcie sensoryczne lub praca nad lękiem. Jeśli masz wątpliwości, czy TUS to dobry wybór dla twojego dziecka, warto skonsultować się ze specjalistą, który pomoże dobrać najlepszą formę wsparcia.