Wielu rodziców i nauczycieli doświadcza sytuacji, w której dziecko nie wykonuje polecenia – nie dlatego, że jest złośliwe, ale ponieważ koncentracja uwagi jest dla niego prawdziwym wyzwaniem. Wydajesz polecenie, a po chwili dziecko patrzy na Ciebie, jakbyś nic nie powiedział. Czy to problem z pamięcią? A może zaburzenia koncentracji uwagi lub deficyt uwagi? W tym artykule pokażemy Ci, jak skutecznie wspierać dziecko i nauczyć dziecko koncentracji.
1. Czy dziecko w ogóle usłyszało polecenie?
Pierwszym krokiem do rozwiązania problemu jest sprawdzenie, czy uwaga dziecka w ogóle została skierowana na Ciebie. Dziecko może być tak pochłonięte zabawą, że przeszukiwanie uwagi powoduje, iż nie rejestruje wypowiadanych słów. Szczególnie dzieci z ADHD czy ADD mogą mieć trudność ze skupieniem na jednym bodźcu – to typowy objaw dla zespół zaburzeń uwagi.
Dlatego, zanim uznasz, że dziecko ma problem z wykonywaniem poleceń, upewnij się, że nawiązałeś kontakt wzrokowy, zawołałeś je po imieniu i dałeś chwilę na reakcję. To podstawowe zasady wspierające koncentracja uwagi.
2. Czy dziecko zrozumiało, czego od niego oczekujesz?
Często wydajemy zbyt długie, złożone polecenia, które przeciążają koncentracja. Jeśli mówisz zbyt dużo lub zbyt szybko, dziecko może „odpłynąć”, a jego umiejętność skupienia uwagi nie pozwoli na przetworzenie treści.
Zamiast długich monologów – mów krótko, prosto i jasno. Sprawdź, czy dziecko zrozumiało – np. poproś: „Powtórz, co masz zrobić.” Dzięki temu zobaczysz, czy problemem jest zaburzenia koncentracji uwagi, czy może brak skupienia wynika z niezrozumienia.
3. Czy polecenie było realne i logiczne dla dziecka?
Kiedy dziecko ma trudności z wykonaniem polecenia, warto sprawdzić, czy było ono dla niego wykonalne i sensowne. Problem braku koncentracji często łączy się z brakiem motywacji – jeśli dziecko nie widzi sensu działania, nie zaangażuje się.
Zamiast mówić „Zrób to teraz”, daj wybór: „Zrób to teraz albo za 5 minut, ale jeszcze dziś”. Zespół zaburzeń uwagi często wpływa na czas skupienia uwagi – krótkie, konkretne ramy czasowe pomagają.

4. Co się dzieje, gdy dziecko jednak wykona polecenie?
Czy zachowanie dziecka po wykonaniu polecenia jest przez Ciebie zauważone i docenione? Często zapominamy o pochwałach, a koncentracja potrzebuje pozytywnego wzmocnienia. Gdy dziecko nie widzi sensu w słuchaniu, zaczyna to ignorować.
Chwal głośno: „Dziękuję, że to zrobiłeś”, „Super, że mogłam na Ciebie liczyć”. Pozytywna reakcja wspiera umiejętności koncentracji i zachowanie dziecka.
5. Czy forma polecenia sprzyja jego wykonaniu?
Proste komunikaty, wspomagane gestem lub obrazkiem, zwiększają skuteczność. W szczególności dzieci z zaburzenia koncentracji uwagi potrzebują czytelnych, spójnych komunikatów. Krótkie zdania, obrazowe przykłady i konkretne oczekiwania wspierają zdolność koncentracji.
Dobrym rozwiązaniem mogą być też ćwiczenia na koncentrację – np. zabawy z klaśnięciem, zabawy edukacyjne lub zabawy angażujące zmysły. To nie tylko sposób na przyczyny zaburzeń koncentracji, ale też metoda na nauczyć dziecko koncentracji w praktyce.
Problem deficytu uwagi – jak wspierać dziecko na co dzień?
Dzieci z zespół zaburzeń uwagi i ADHD funkcjonują inaczej niż rówieśnicy. Mają inną podzielność uwagi, krótszy czas skupienia uwagi i często problem deficytu uwagi łączy się z zaburzenia koncentracji uwagi. Kluczem jest regularność, rutyna i wyrozumiałość.
Wspieraj koncentracja uwagi przez:
- tworzenie przewidywalnych schematów dnia (np. plan lekcji na lodówce),
- ćwiczenia sensoryczne w przerwach między zadaniami,
- ograniczenie dystraktorów (telefon, TV),
- podział dużych zadań na mniejsze kroki.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o koncentracja uwagi u dzieci, jej rozwoju i skutecznych sposobach wspierania – sprawdź nasz artykuł na blogu: Koncentracja uwagi dziecka – kiedy staje się problemem?
Kiedy warto pomyśleć o diagnozie?
Jeśli mimo wysiłków, dziecko ma problem z koncentracją w wielu kontekstach – w domu, szkole, na zajęciach – warto rozważyć diagnoza zaburzeń koncentracji lub diagnoza zaburzeń uwagi. Specjalista pomoże określić, czy mamy do czynienia z zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), ADD, czy np. innymi trudnościami.
Podsumowanie: Twoje wsparcie ma znaczenie
Pamiętaj – zachowanie dziecka to nie efekt złośliwości. To często sygnał, że koncentracja wymaga wsparcia. Gdy dziecko ma trudności z zapamiętaniem poleceń, najważniejsze to nie szukać winy, ale zrozumieć przyczyny zaburzeń koncentracji i działać mądrze. Twoja cierpliwość, świadomość i odpowiednie podejście mogą zmienić naprawdę wiele.

