Złość to trudna emocja, która wymaga od nas zrozumienia i odpowiedniego podejścia. Dobrze przeżyta może udzielić nam wielu informacji o naszym dziecku a jego samego nauczyć jak w konstruktywny sposób radzić sobie z gniewem i bezpiecznie go rozładowywać. Umiejętnie przepracowana złość może w przyszłości pomóc w lepszym rozumieniu swoich potrzeb i stawianiu chroniących nas granic.
Dlaczego dziecko się złości?
Ataki złości bywają stresujące i nieprzyjemne nie tylko dla samego dziecka, ale również jego opiekuna i osób postronnych. Dziecko płacząc, krzycząc, bijąc komunikuje swoje niezadowolenie i niezgodę na sytuację, która go właśnie spotyka. Ataki pojawiające się najczęściej między 2. a 4. rokiem życia są naturalnym etapem w rozwoju dziecka. Powodować mogą je czynniki niezależne od dziecka, takie jak ból, głód, hałas czy senność. Najczęściej jednak są wynikiem braku cierpliwości i umiejętności opanowania oraz wyrażenia silnych emocji w inny sposób.
Jak radzić sobie ze złością? Wykonaj 3 proste kroki, aby pomóc dziecku opanować tę niemiłą emocję
Pozwól dziecku wyrzucić z siebie złość. Pamiętaj jednak, że akceptacja samej emocji nie oznacza zgody na niewłaściwe i krzywdzące dla innych zachowanie. Oto jak możesz zareagować na napad złości, by pomóc uporać się dziecku z własnymi emocjami w konstruktywny sposób.
- Zachowaj spokój
W momencie, gdy dziecko popada w histerię, staraj się zachować zimną krew i wykaż się opanowaniem. Podnoszenie głosu, próby wytłumaczenia dziecku konsekwencji jego zachowania i straszenie karą, mogą jedynie pogorszyć sytuację. Zdystansuj się do wykrzykiwanych przez dziecko słów, nawet jeśli odbierasz je jako obraźliwe czy raniące i cierpliwie przeczekaj napad złości. Opisz zachowanie dziecka, mówiąc np. “Zachowujesz się niegrzecznie”. Pamiętaj, by nie oceniać i nie przypisywać dziecku cech, które wynikających z przeżywanego przed chwilą stanu.
- Zadbaj o bezpieczeństwo
Jeśli dziecko jest agresywne i jego zachowanie zagraża innym lub jemu samemu, musisz szybko zareagować aby zapobiec biciu, uderzeniom i innym formom przemocy. Udziel dziecku słownej reprymendy i zakaz niebezpiecznego postępowania. Zakomunikuj to w prosty sposób, mówiąc krótko np. “Nie bij Zosi”. Gdy słowa nie pomogą, zabierz dziecko i oddal się z nim w bezpieczne miejsce. Jeśli ktoś został poszkodowany, zatroszcz się najpierw o niego i udziel mu potrzebnej pomocy. Skupienie uwagi na poszkodowanym to również niewerbalny przekaz dla złoszczącego się uświadamiający mu, że jego zachowania nie są akceptowane.
- Bądź konsekwentna
Nie reaguj na próby szantażu, płacz i krzyki, którymi dziecko usiłuje na tobie coś wymusić. Gdy ulegniesz presji nauczysz je, że jego niewłaściwe zachowanie jest skuteczne i wywołuje zamierzony efekt. Będzie ci też trudniej egzekwować właściwe zachowanie dziecka w przyszłości. Zignorowanie histerycznych zachowań i prób wymuszenia czegoś jest najlepszą strategią, która pozwoli na szybki powrót do spokoju i ciszy.
Gdy opadnie kurz, czyli jak rozmawiać po opanowaniu emocji i zapobiegać napadom złości
Bardzo ważne, by po ataku złości nie pozostawiać dziecka samego i nie uznać kryzysu za na zawsze zażegnany. Cisza po emocjonalnej burzy to idealny moment na wytłumaczenie mu zasadności podjętych przez Ciebie decyzji, spokojne opisanie słowami tego, co się wydarzyło oraz uczuć, które towarzyszyły innym uczestnikom zajścia. Być może trzeba będzie teraz kogoś przeprosić lub naprawić wyrządzoną szkodę.
Jeśli widzisz, że dziecko często reaguje agresją i histerią na trudne dla niego sytuacje, zaplanuj pracę nad pokonywaniem tych ataków i rozmawiaj o tym z dzieckiem wówczas, gdy jest spokojne i czuje się bezpiecznie. W sposób dopasowany do jego wieku i możliwości intelektualnych staraj się wyznaczać granice, których w codziennym życiu nie należy przekraczać. Może dotyczyć to zwykłych, prozaicznych sytuacji, które spotykają nas każdego dnia, takich jak rutynowe czynności, relacje międzyludzkie i inne wydarzenia, które sprzyjają budowaniu dobrych nawyków. Czytając dziecku staraj się wybierać bajki w których pojawiają się interesujący nas motywy i omawiaj zachowanie bohaterów. Wskazuj na zdrowe i bezpieczne sposoby rozładowania nieprzyjemnej emocji. Nie czekaj na emocjonalną burzę z piorunami, ale staraj się ćwiczyć ich stosowanie i wdrażać je już przy niewielkim zdenerwowaniu. Chwal dziecko za czynione postępy i podkreślaj jego zaangażowanie. Dla niektórych dzieci pomocny będzie ruch i ćwiczenia fizyczne, inne wyciszą się wykonując prace plastyczne. Możesz też pokazywać na własnym przykładzie, że w chwilach napięcia nie stosujesz agresji, nie krzyczysz tylko sięgasz po przygotowane wcześniej pomoce np. folię bąbelkową, piłki antystresowe, kredki i papier. Znakomitą pomocą w rozładowywaniu nadmiaru stresu są ćwiczenia relaksacyjne. Kurs dla nauczycieli jak prowadzić ćwiczenia relaksacyjne dla dzieci nauczy Cię się skutecznych i sprawdzonych ćwiczeń, dzięki którym pomożesz uczniom radzić sobie z trudnymi emocjami.
Współpraca z rodzicami
Bardzo ważne, by wszystkie osoby dorosłe, które uczestniczą w życiu dziecka wzajemnie wspierały się i utrzymywały wspólny front w podejściu do problemu. Ataki złości występujące u małego dziecka są naturalnym etapem w rozwoju i nie będą trwały całe życie. Jeśli jednak pojawiają się one u dzieci starszych, warto skorzystać z porady terapeuty, chociażby dlatego, że mogą być objawem maskującym smutek czy stany depresyjne.
Złość u dziecka może sygnalizować potrzebę przyjrzenia się relacjom między domownikami i sposobu w jaki funkcjonuje rodzina. Jeśli agresywne zachowania pojawiają się w szkole, dla nauczyciela jest to ważny znak, aby nie tylko profesjonalnie zareagować na bieżący problemy, ale też bacznie obserwować sposób w jaki dziecko funkcjonuje na co dzień, starać się odkryć gdzie może znajdować się problem oraz wspólnie z rodzicami podjąć kroki zmierzające do jego rozwiązania.
Potrzebujesz konkretnych i profesjonalnych porad jak radzić sobie ze złością u Twoich uczniów? Pobierz bezpłatny e-book dla nauczycieli, w którym znajdziesz pomoce i scenariusze, które z łatwością wdrożysz podczas zajęć.
