Mówiąc o wpływie pandemii na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży wśród psychologów zaczął pojawiać się nowy termin
„pokolenie Q”, czyli pokolenie kwarantanny (ang. quarantine). Chociaż większość badań przeprowadzonych do tej pory zwraca uwagę na wyzwania z jakimi mierzyła się młodzież szkolna (m.in. chroniczny stres, konieczność przystosowania się do edukacji online i brak możliwości korzystania z dotychczasowych form spędzania wolnego czasu) to pojawiają się już rozważania nad wpływem pandemii na życie najmłodszych członków społeczeństwa.
Wpływ pandemii na dzieci i młodzież.
Dzieci i młodzież stanęły przed ogromnym wyzwaniem w postaci edukacji zdalnej. Nowa szkolna rzeczywistość wymagała reorganizacji dotychczasowego funkcjonowania, wzmożonego wysiłku i pracy własnej. Na skutek rozwoju pandemii i wynikających z niej ograniczeń wiele potrzeb młodych ludzi uległo deprywacji.Nieprzewidywalność, zmiana dotychczasowej rutyny oraz chroniczny stres i uczucie lęku doprowadziły do
zaburzenia poczucia bezpieczeństwa. Ponadto, długotrwała izolacja i ograniczony kontakt z rówieśnikami wywarły wpływ na potrzebę przynależności. Dzieci przez długi czas pozbawione były możliwości nawiązywania i podtrzymywania relacji wewnątrzklasowych, towarzyszyło im wyobcowanie oraz samotność. W sposób pośredni wpływ pandemii obserwujemy także w zaburzonych potrzebach fizjologicznych. Duży odsetek dzieci i młodzieży ma problemy ze snem, zmiany apetytu czy regresję w różnych sferach funkcjonowania.
Jak się czują młodzi ludzie?
Z badań przeprowadzonych przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę wynika, że w okresie pandemii wśród młodzieży od 13 do 17 roku życia znacznie
pogorszył się dobrostan psychiczny. Aż 30 % badanych osób wskazało na spadek samopoczucia, a część z nich w początkowym okresie pandemii próbowało popełnić samobójstwo. Szczególnie trudne były pierwsze miesiące, podczas których wszyscy musieliśmy zmierzyć się z całkowitą izolacją. Jako jedną z największych trudności tego okresu młodzi ludzie wskazują brak kontaktu z rówieśnikami i konieczność pozostania w domu. Pozytywnym wnioskiem płynącym z przeprowadzonego przez FDDS badania jest informacja o wsparciu społecznym, na które mogła liczyć większa część badanych osób. Młodzież wskazuje na pomoc rodziców, rówieśników lub innych członków rodziny. Podobny obraz prezentują inne badania prowadzone na świecie podczas pierwszego roku pandemii, których wyniki umieściliśmy na stronie Kampanii Społecznej Szkoła-od-nowa.
W większości wskazują one zgodnie na pogorszenie funkcjonowania psychospołecznego dzieci i młodzieży oraz podkreślają istotę wsparcia społecznego jako bufora podtrzymującego prawidłowe funkcjonowanie w tym trudnym okresie. Najmłodsze dzieci w obliczu kwarantanny.
Chociaż głównym obszarem badań w ostatnim czasie stał się dobrostan psychiczny młodzieży szkolnej, należy pamiętać, że jedną z grup najbardziej podatną na zmiany są małe dzieci. Trwająca już od ponad roku pandemia stanowi dla dzieci w wieku przedszkolnym znaczną część ich dotychczasowego życia. Zamknięcie żłobków czy przedszkoli spowodowało zaburzenie codziennej rutyny. Wśród dzieci przedszkolnych utrata stabilizacji i poczucia bezpieczeństwa może wywołać regres, przejawiający się między innymi jako wtórny lęk separacyjny. Ponadto, podobnie jak u dzieci starszych możemy zaobserwować zmiany apetytu, problemy ze snem czy koszmary senne. Widoczny jest również wzrost napięcia i lęku oraz niekonstruktywne sposoby radzenia sobie ze stresem.
Jak MY możemy pomóc? Dorośli jako wsparcie.
Zdaniem ekspertów znaczna część skutków wywołanych izolacją może okazać się nieodwracalna. Niemniej jednak odpowiednie zaangażowanie ze strony osób dorosłych stanowi nieocenioną pomoc w odbudowie zaburzonego poczucia bezpieczeństwa czy braku stabilizacji. Kluczowym narzędziem może okazać się rozmowa z dzieckiem na temat odczuwanych przez nie emocji. Zadaniem dorosłych jest zaoferowanie dzieciom przestrzeni do rozwiania wątpliwości i rozładowania odczuwanego napięcia. Warto skoncentrować się na odbudowie codziennej rutyny poprzez angażowanie dzieci w codzienne aktywności i usystematyzowanie planu dnia. Rozwój społeczno-emocjonalny młodych osób zależy w dużej mierze od kontaktów interpersonalnych, głównie kontaktów z rówieśnikami, dlatego tak ważne jest umożliwienie dzieciom podtrzymywanie relacji. W dużej mierze to na nas – osobach dorosłych – spoczywa obowiązek zapewnienia podopiecznym prawidłowych warunków rozwoju pomimo trudnych okoliczności. Źródła:
- Makaruk, K., Włodarczyk, J., Szredzińska, R. (2020). Negatywne doświadczenia młodzieży w trakcie pandemii. Raport z badań ilościowych. Dostęp: 22.07.2021 r. Dostępny w internecie: (https://fdds.pl/_Resources/Persistent/5/0/0/e/500e0774b0109a6892ce777b0d8595f528adea62/Negatywne-doswiadczenia-mlodziezy-w-trakcie-pandemii.-Raport-z-badan-ilosciowych-1.pdf)
- Wójtowicz, P. Pokolenie Q – dzieciństwo pod znakiem kwarantanny [HTML], 5.04.2021 r. Dostęp: 22.07.2021 r. Dostępny w internecie: (https://www.medonet.pl/koronawirus/to-musisz-wiedziec,pokolenie-q—dziecinstwo-pod-znakiem-kwarantanny,artykul,41197840.html)
